شیخ خزعل

در سال 1316هـ.ق از طرف مظفرالدین شاه با درجه امیر تومانی و لقب معزالسلطنه به حکمرانی محمره و سرحدداری آنجا تعیین گردید. شاه به او فرمان شیخی فلاحیه داد و بدین سان بر همه کعبیان خوزستان ریاست یافت. وی مالیات خود را مستقیماً به تهران می پرداخت. تمام زمین های اطراف رود کارون که خالصه دولتی بود، در آبادان، اهواز و فلاحیه به او واگذار کردند و اجاره گمرک محمره (خرمشهر) را نیز به دست آورد. اگر از طرف دولت مرکزی حکمرانی تعیین می شد، در شوشتر اقامت می کرد و بایستی طبق نظر و منافع شیخ خزعل عمل می کرد، همچنان که سردار اکرم به دلیل اختلاف با شیخ برکنار شد.
پس از انقلاب مشروطه و تاسیس شرکت نفت ایران و انگلیس، شیخ خزعل خود را تحت الحمایه انگلیس قرار داد و با خوانین بختیاری و صولت الدوله قشقایی به توافق رسید. پس از کودتای 1299 ه.ش رضاخان وزیر جنگ شد و قدرت یافت. او در راستاي دستيابي به تمرکز سياسي، خودمختاري شيخ خزعل در ناحيه خوزستان را سرکوب کرد، او را دستگير و به تهران تبعيد و اموال و زمين هايش را توقيف کرد.

وقتی محمدحسن میرزا ولیعهد، تزلزلی در حکومت قاجاریه احساس کرد، متوسل به شیخ خزعل شد و مدرس نیز این فکر را تقویت نمود. سردار اسعد بختیاری همراه گروهی از سران الوار منطقه اندیمشک، کمیته ای به نام قیام سعادت خوزستان تشکیل دادند و ریاست شاخه نظامی آن نیز بر عهده سرهنگ رضا قلی خان ارغون گذاشته شد. در تابستان 1303 ه.ش کمیته تلگراف هایی مبنی بر قیام سردار سپه بر ضد قانون اساسی و مخالفت با شاه مشروطه و غیره به اصفهان و بعضی شهرها ارسال کرد.مذاکراتی در این زمینه انجام گرفت و حتی قرار شد احمدشاه از طریق خوزستان به ایران بازگردد و در صورت نیاز، رضاخان به دست قوای خزعل از بین برود.
سیاست انگلیسی ها در ایران تغییر یافته بود از این رو دست از حمایت خزعل برداشتند و به او توصیه کردند با سردار سپه رضا خان کنار بیاید و از طرفی در همان سال سردارسپه به شیراز رفت و با قوائی که از قبل تدارک دیده بود، به سمت محمره و آبادان حرکت کرد. قبل از حرکت سردار سپه از شیراز، شیخ خزعل تلگرافی مراتب اطاعت و فرمانبرداری خود را اعلام نمود ولی سردار سپه به حرکت خود ادامه داد و وارد محمره شد. شیخ بدون کوچکترین خونریزی، مطیع گردید.

نشان‌هایی که شیخ خزعل از دولت انگلیس داشت، مانع کشتن او می‌شد. شیخ در بدو ورود به تهران به خانهٔ آصف‌الدوله رفت و سپس به باغ فخرالسلطنه همسر خود، دختر حسینقلی‌خان نظام‌السلطنه، که واقع در امامزاده قاسم شمیران بود، روزگار را تا یازده سال بعد تحت محافظت گذرانید. در خرداد 1315 جمعی به خانه اش ریخته و او را خفه کردند. پس از شهریور 1320 ه.ش مشخص شد یکی از افسران شهربانی به نام عباس بختیاری، با همدستی چند تن دیگر از مأموران شهربانی با دستور مستقیمی که از مختاری و او از شخص رضاشاه داشت، شیخ خزعل را به قتل رساندند.