در 1288 ه.ش، قرارداد 1919م آشکار شد و خیابانی و حزب دموکرات با آن به مخالفت پرداخت،
وثوق الدوله حزب دموکرات را غیرقانونی دانست از این رو در 17 فروردین 1299 ه.ش دمکرات های تبریز به رهبری شیخ محمد خیابانی ادارات شهر و مراکز حکومتی را متصرف شدند و مأموران حکومت مرکزی را اخراج نمودند. روز بعد عده ای از مجاهدین قدیمی به خیابانی پیوستند و دانش آموزان مدارس به بازارها ریخته دکان ها را به تعطیلی کشاندند و چون سربازان بلدیه چند ماه حقوق نگرفته بودند، آنان را با خود همراه کردند.
نهضت به ديگر نواحي آذربايجان سرايت کرد و شهرهاي اروميه، خوي، اردبيل، مراغه، سلماس و زنجان، يکي پس از ديگري به دست دموکرات ها افتاد و آذربايجان به «آزاديستان» تغيير نام يافت. خياباني قصد تجزیه ایالت را نداشت در واقع نام آزاديستان را برگزيد تا مخالفت خود را با رژيم جديد در باكو نشان دهد.
دولت وثوق الدوله سقوط کرد و
مشیرالدوله به جای او نخست وزیر شد و
مخبرالسلطنه را که خود از دموکرات ها بود به عنوان حاکم آذربایجان منصوب کرد، مذاکرات مخبرالسلطنه با خیابانی بی نتیجه ماند، سردرگمی در اهداف ادامه قیام و اختلاف میان دموکراتها به مخبرالسلطنه فرصت داد با استفاده از نیروهای قزاق، دفتر حزب را تصرف و قیام را سرکوب کند.
